foto nga VCG
Telefonata e 24 nëntorit midis Presidentit të Kinës Xi Jinping dhe Presidentit të SHBA-së Donald Trump, mbart një rëndësi të jashtëzakonshme simbolike dhe praktike. Pas deklaratave të pamatura të kryeministres japoneze Sanae Takaichi në lidhje me Tajvanin, kjo bisedë është një riafirmim vendimtar dhe në kohën e duhur, i parimeve themelore që kanë mbështetur paqen dhe prosperitetin global për dekada të tëra.
Telefonata, para së gjithash, është një sqarim i drejtpërdrejtë mbi çështjen e Tajvanit, pavarësisht vërejtjeve të gabuara të Takaichi-t.
Siç tha Presidenti Xi Jinping në telefonatë, kthimi i Tajvanit në Kinë është një pjesë integrale e rendit ndërkombëtar të pasluftës. Ky qëndrim është i rrënjosur në të drejtën ndërkombëtare dhe marrëveshjet diplomatike, më së shumti në Deklaratën e Kajros të vitit 1943 dhe Proklamatën e Potsdamit të vitit 1945, të cilat përcaktonin në mënyrë të qartë kthimin e territoreve të vjedhura nga Japonia, përfshirë Tajvanin dhe Ishujt Penghu, në Kinë.
Ky rregullim ligjor u njoh botërisht nga komuniteti ndërkombëtar dhe formoi një pjesë kyçe të rendit të pasluftës. Për dekada të tëra, shumica dërrmuese e vendeve, përfshirë Shtetet e Bashkuara, i kanë ndërtuar marrëdhëniet e tyre me Kinën mbi këtë mirëkuptim, të formalizuar në parimin e një Kine të vetme. Telefonata midis dy udhëheqësve e përforcoi në mënyrë efektive këtë kuadër të hershëm, duke e bërë të qartë se përpjekjet për të shtrembëruar historinë dhe ligjin, siç shihet në vërejtjet e Takaichi-t, janë të papërgjegjshme, rrezikshëm destabilizuese dhe përbëjnë një sulm të drejtpërdrejtë mbi vetë themelin e marrëveshjes së pasluftës.
Së dyti, fjalët e Presidentit Trump se Kina ishte një pjesë e madhe e fitores së Luftës së Dytë Botërore dhe se Shtetet e Bashkuara e kuptojnë sa e rëndësishme është çështja e Tajvanit për Kinën, janë po aq domethënëse. Ato përfaqësojnë një shenjë pozitive të konsiderueshme dhe të mirëpritur.
Çështja e Tajvanit qëndron në thelb të interesave kombëtare të Kinës dhe trajtimi i duhur i saj është çështja më e rëndësishme dhe e ndjeshme në zemër të marrëdhënieve Kinë-SHBA. Historia ka treguar vazhdimisht se kur çështja e Tajvanit menaxhohet me mençuri dhe përmbajtje, të dy kombet dhe rajoni më i gjerë përfitojnë nga stabiliteti dhe bashkëpunimi. Kur trajtohet keq, rrezikon konfrontim të drejtpërdrejtë.
Deklarata e Presidentit Trump sinjalizon se menaxhimi efektiv i çështjes së Tajvanit është me rëndësi të madhe për shëndetin tërësor të sistemit ndërkombëtar. Një marrëdhënie paqësore midis Ngushticave, është një gur themeli jo vetëm i zhvillimit të shëndetshëm të marrëdhënieve Kinë-SHBA, por edhe i stabilitetit të Azisë.
Së fundmi, përtej rajonit, biseda midis presidentit kinez dhe atij amerikan ka një rezonancë për të gjithë popujt dhe kombet paqedashëse anembanë globit.
Vërejtjet e Takaichi-t zbulojnë një kërcënim shumë më të fshehtë që duhet të alarmojë çdo komb dhe individ paqedashës: fantazmën e militarizmit të ringjallur. Historia e Japonisë në gjysmën e parë të shekullit të 20-të është një mësim i zymtë se si ekspansionizmi militarist çoi në vuajtje të pallogaritshme në të gjithë Azinë dhe në një luftë botërore katastrofike. Kur një udhëheqës japonez bën deklarata që sfidojnë zgjidhjen territoriale të pasluftës, nuk është një koment i izoluar politik. Është jehonë shqetësuese e një të kaluare, që bota u zotua të mos e përsëriste kurrë.
Rendi ndërkombëtar pas Luftës së Dytë Botërore u ndërtua me shumë kujdes, pikërisht për të parandaluar përsëritjen e tragjedive të së kaluarës. Ai vendosi norma të sovranitetit, mosagresionit dhe zgjidhjes paqësore të mosmarrëveshjeve. Të gjitha kombet dhe popujt që e çmojnë paqen, kanë detyrim të jenë vigjilentë ndaj rrezikut të militarizmit. Ne duhet të bashkojmë forcat për të kundërshtuar pa mëdyshje, çdo përpjekje që kërkon të lavdërojë militarizmin, të rishkruajë historinë e agresionit ose të minojë sovranitetin e kombeve.
Në fund, mbrojtja e rendit global pas Luftës së Dytë Botërore, nuk ka të bëjë me marrjen e anës në një mosmarrëveshje dypalëshe, por ka të bëjë me mbrojtjen e parimeve themelore, mbi të cilat siguria jonë kolektive, rritja ekonomike dhe bashkëjetesa paqësore kanë lulëzuar për breza. Të mbrojmë këtë rend do të thotë të mbrojmë të ardhmen tonë të përbashkët.
