Në vitet e fundit, Kina ka promovuar vazhdimisht një zhvillim ekonomik me cilësi të lartë, duke lehtësuar një zhvendosje nga praktika “Prodhuar në Kinë” në “Krijuar në Kinë.” Kjo shënon një hap transformues në pozitën globale ekonomike dhe teknologjike të vendit dhe nuk është vetëm një riemërtim, por një reflektim i ndryshimeve të thella në qasjen e Kinës ndaj inovacionit, industrisë dhe përhapjes globale.
Fuqia në rritje e inovacionit kinez është veçanërisht e dukshme në hedhjen e hapave të mëdha në strukturën e diversifikimit të faktorëve industrialë, përparimeve në kërkimin dhe zhvillimin e teknologjisë kufitare kryesore dhe përparimet në ekonominë digjitale.Akademia Kineze e Shkencave Sociale, në vitin 2024 ka nxjerrë një studim të detajuar për sa i përket trajektores zhvilluese të këtyre sektorëve dhe piketat ku është përqendruar fokusi zhvillimor.
Talent, kërkim, zhvillim
Vendet janë të pajisura me faktorë të ndryshëm të prodhimit ekonomik, si puna, toka, mineralet dhe kapitali, etj. Në vitin 2023, shpenzimet totale të Kinës për Kërkim dhe Zhvillim (R&D) arritën në 3,38 trilion juanë (ose afro 465 miliardë dollarë). Numri i përgjithshëm i personelit të kërkimit dhe zhvillimit në mbarë vendin tejkaloi 6 milion persona, dhe numri efektiv i patentave të shpikjeve vendase arriti në 4.015 milion, duke e bërë Kinën vendin e parë në botë me më shumë se 4 milion patenta efektive të shpikjeve kombëtare. Ajo gjithashtu renditet e para në botë për herë të parë për sa i përket numrit të grupimeve të inovacionit të shkencës dhe teknologjisë. Kina ka rreth 400,000 ndërmarrje të teknologjisë së lartë, dhe numri i kompanive të teknologjisë “unicorn” renditet i dyti në botë.
Brenda dhjetë viteve, sasia e burimeve të talenteve me cilësi të lartë u dyfishua. Nga viti 2012 deri në vitin 2022, numri vjetor i studentëve të diplomuar të regjistruar në Kinë u rrit nga 589,700 në 1,242,500 dhe numri i të punësuarve në kërkim shkencor u rrit nga 3,25 milion në 6,35 milion. Në vitin 2022, vitet mesatare të arsimit për fuqinë punëtore të shtuar rishtas u rritën në 14 vjet, duke shënuar kështu përfundimisht kalimin nga “dividenti i popullsisë” në një “dividend talenti” që po realizohet aktualisht.
Në vitin 2023, numri i studentëve të regjistruar në programet dhe në të gjitha llojet e institucioneve publike të arsimit të larte në Kinë arriti në rreth 47.63 milionë.
Përparime të teknologjisë së lartë
Përparime të mëdha teknologjike janë bërë në fusha të tilla si çipat, teknologjia 5G, informatika kuantike, etj. Çipi Huawei Kirin 9000S ka thyer monopolet teknologjike, me procesin e prodhimit që arrin në 7 nm dhe performanca e tij i afrohet produkteve të huaja të procesit 5 nm. Janë arritur përparime në çipat, modulet dhe portat 5G të shkallës industriale, me gjithsej tre standarde ndërkombëtare dhe 90 standarde kombëtare të lëshuara. Prototipi i llogaritjes kuantike ka vendosur rekorde botërore përsa i përket nivelit teknologjik të informacionit kuantik optik.
Teknologjia e inxhinierisë hapësinore ka arritur nivele tejet të avancuara në rang botëror. Në vitin 2023, anijet kozmike të drejtuara Shenzhou 16 dhe Shenzhou 17 u nisën me sukses dhe u ankoruan me stacionin hapësinor Tiangong, duke shënuar normalizimin e rrotullimit të ekuipazhit dhe eksperimentet shkencore në stacionin hapësinor kinez. Raketa bartëse Long March 5 ka arritur përparime në teknologjinë e ndarjes së veshjeve me përmasa të mëdha, teknologjinë e ndarjes së lidhjes së modulit me diametër të madh dhe teknologjinë e saktë të kontrollit për injektim direkt me shtytje të madhe në orbitë.
Janë ndërmarrë hapa të rinj në inxhinierinë e transportit në det, tokë dhe ajër. Avioni kryesor C919 i zhvilluar në mënyrë të pavarur përfundoi me sukses fluturimin e tij të parë. Anija e parë e lundrimit në shkallë të gjerë e prodhuar në vend, Adora Magic City, u dorëzua dhe u vu në përdorim, duke shënuar aftësinë e industrisë së ndërtimit të anijeve të Kinës për të ndërtuar njëkohësisht aeroplanmbajtëse, transportues të mëdhenj të gazit të lëngshëm natyror dhe anije të mëdha lundrimi. Një prototip i provës maglev me shpejtësi të lartë, i aftë për shpejtësi deri në 600 kilometra në orë, u integrua dhe hekurudha e parë me shpejtësi të lartë ndër-detare e projektuar për shpejtësi 350 kilometra në orë u përfundua.
Progres i rëndësishëm është bërë në projekte të larmishme inxhinierike të energjisë së pastër. Tokamak Superpërcjellës i Avancuar Eksperimental i zhvilluar nga Kina (EAST) ka arritur rezultate të rëndësishme në eksperimente të shumta, duke kapërcyer disa sfida madhore teknike. Hidrocentrali Baihetan, projekti hidroenergjetik më i madh dhe teknologjikisht më sfidues në botë, është përfunduar dhe vënë në funksion, me grupin e parë në botë prej 16 njësive të kapacitetit të një makinerie që arrin një milion kilovat gjeneratorë hidroelektrikë të instaluar. Kjo po e çon energjinë hidroelektrike në një epokë të re të kapacitetit milion-kilovat me një makinë të vetme.
Arritje të reja në zhvillimin e ekonomisë digjitale
Shkalla e ekonomisë digjitale të Kinës në vitin 2022 llogaritet të ketë arritur në afro 7 trilion dollarë, që përbën 41.5% të prodhimit të brendshëm bruto. Shkalla e depërtimit të ekonomisë digjitale në sektorin industrial ishte 24% dhe në industrinë e shërbimeve ishte 44.7%. Digjitalizimi i bujqësisë po përshpejtohet drejt të gjithë zinxhirit të industrisë, me shkallën e depërtimit të ekonomisë digjitale në bujqësi që arrin në 10.5%.
Prodhimi inteligjent po përparon me hapa të mëdhenj. Kina është bërë tregu më i madh në botë për robotët. Në vitin 2022, shitjet e robotëve industrialë të Kinës arritën në 290,258 njësi, duke tejkaluar shumë Japoninë e renditur të dytë (50,413 njësi) dhe duke kapur 52.5% të tregut global. Kjo shënon një hap të rëndësishëm nga viti 2012, me një normë të përbërë rritjeje vjetore prej 28.8% gjatë dekadës së fundit. Për më tëper, fuqia totale kompjuterike e Kinës u rendit e dyta në botë, duke zënë afërsisht 33% të peshës globale, me një normë rritjeje që kalon 50% për dy vjet rresht.
Struktura industriale përparon në një fazë të re
Kina është bërë eksportuesi më i madh në botë i produkteve të teknologjisë së lartë, duke arritur një ndryshim historik nga një model tregtar i përpunimit, në të cilin eksportet përbëheshin kryesisht nga produkte intensive të punës (kjo u karakterizua nga një theks në promovimin e importit të sasive të mëdha të materialeve origjinale dhe eksporti i sasive të mëdha të produkteve të gatshme), në një model të përgjithshëm tregtar në të cilin produktet elektromekanike dhe të teknologjisë së lartë janë eksportet kryesore. Ky transformim ka rritur ndjeshëm konkurrencën ndërkombëtare të produkteve kineze. Në vitin 2023, Kina eksportoi produkte elektromekanike me vlerë 13.92 trilion juanë (afro 2 trilion dollarë), të cilat përbënin 58.6% të vlerës totale të eksportit, ndërsa eksportet e saj të produkteve intensive të punës ishin me vlerë 4.11 trilion juanë (afro 572 miliardë dollarë), që përfaqëson vetëm 17.3% të vlerës totale të eksportit. Me pak fjalë, afro 20% e eksporteve të Kinës janë produkte të konsumit të gjerë, kurse afro 60% tashmë janë me vlerë të shtuar teknologjike dhe industriale.
Produktet e reja të energjisë udhëheqin botën në shkallë prodhimi. Për shembull, si prodhimi ashtu edhe shitja e automjeteve me energji të re tejkaluan 9 milionë njësi, duke përbërë mbi 60% të prodhimit dhe shitjeve globale të automjeteve me energji të re. Përqindja e shërbimeve të prodhimit tejkalon atë të shërbimeve të konsumatorit, me një rritje të ndjeshme në shkallën e industrive të shërbimeve me intensitet teknologjik dhe me njohuri intensive. Në vitin 2022, vlera e shtuar e industrisë së shërbimeve të prodhimit të Kinës tejkaloi 35 trilion juanë, duke përbërë afërsisht 60% të industrisë së shërbimeve. Rolet mbështetëse të industrive moderne të shërbimeve dhe industrive të shërbimeve intensive po bëhen gradualisht më të dukshme.
Ekonomia industriale është shtylla kurrizore dhe motori i rritjes së ekonomisë kombëtare kineze. Transformimi industrial është i dukshëm në terren dhe në shifra. Në disa fusha kritike, zhvillimi industrial i Kinës ka hyrë në një fazë të re të zhvillimit të drejtuar nga inovacioni. Kjo siguron një vrull më të fortë që do të promovojë në mënyrë solide modernizimin e stilit kinez dhe do t’i mundësojë ekonomisë kineze të ketë fuqinë dhe aftësinë për të ecur përpara pavarësisht sfidave. Një transformim dhe përmirësim i tillë industrial do ta shtyjë më tej ekonominë e Kinës në një rrugë zhvillimi me cilësi të lartë, duke siguruar zhvillim të qëndrueshëm.
Së fundmi, “I shpikur në Kinë” përfaqëson këtë epokë të re, ku kompanitë kineze nuk janë më thjesht prodhues, por pionierë të teknologjisë dhe inovacionit të fundit. Sektorë të tillë si inteligjenca artificiale, bioteknologjia, energjia e rinovueshme dhe telekomunikacioni kanë parë përparime të jashtëzakonshme, me firmat kineze që kryesojnë tarifën globalisht. Kompanitë si Huawei, BYD, Tencent etj, janë shembull i këtij ndryshimi, duke krijuar produkte dhe shërbime që jo vetëm konkurrojnë, por shpesh i tejkalojnë ato nga vendet tradicionalisht të drejtuara nga inovacioni.
Ky tranzicion e ka pozicionuar Kinën si një lider global në teknologji, duke nxitur rritjen ekonomike dhe duke krijuar vende pune me vlerë të lartë. Ky rrugëtim ka nxitur një kulturë inovacioni brenda Kinës, duke inkurajuar kompanitë dhe sipërmarrësit të shtyjnë kufijtë e asaj që është e mundur dhe të kërkojnë më shumë nga vetja dhe nga tregu. Gjithë sa më sipër kanë implikime globale, pasi risitë kineze kontribuojnë në zgjidhjen e sfidave mbarëbotërore.
AIGS
* Bazuar në studimin e Shi Dan, Zhang Qizi dhe Guo Chaoxian. Shi Dan – studiues dhe Drejtor i Institutit të Ekonomisë Industriale, Akademia Kineze e Shkencave Sociale (CASS); Zhang Qizi – Hulumtues dhe Zëvendës Drejtor i Institutit të Ekonomisë Industriale, CASS; dhe Guo Chaoxian – studiues i Institutit të Ekonomisë Industriale, CASS.
