Viti 2025 është një moment i përshtatshëm në historinë e bashkëkohore për të shqyrtuar dinamikat e ndryshimit global. Me rritjen e shpejtë të Kinës, në një botë të trazuar, veçanërisht në fushën e sigurisë, paqes dhe zhvillimit njerëzor, është thelbësore që roli i Kinës së pari të kuptohet dhe më pas të analizohet me kujdes. Nisma “Një Brez, Një Rrugë” ofron një këndvështrim të vlefshëm për të kuptuar se si qasja e Kinës ndaj arenës ndërkombëtare po formëson dhe ndikon realitetin gjeopolitik dhe gjeoekonomik bashkëkohor.
E shpallur nga Presidenti Xi Jinping në vitin 2013, “Një Brez, Një Rrugë” është një zhvillim strategjik i qeverisë kineze që ka rëndësi thelbësore për Kinën, por nuk kufizohet vetëm tek ajo. Për ta bërë këtë nismë të suksesshme, ajo duhet të miratohet nga vendet përgjatë rrugëve tokësore dhe detare të përcaktuara në plan. Në vitin 2015, përmes Komisionit Kombëtar për Zhvillim dhe Reforma (NDRC), Kina nxit “paqen dhe bashkëpunimin, hapjen dhe gjithëpërfshirjen, të nxënit e ndërsjellë dhe përfitimin reciprok si përfitimet e “Një Brez, Një Rrugë.” Zbatimi i saj synon të promovojë bashkëpunim praktik në të gjitha fushat dhe të ndërtojë një komunitet me interesa, fat dhe përgjegjësi të përbashkët, që karakterizohet nga besim politik i ndërsjellë, integrim ekonomik dhe përfshirje kulturore.
Për të kuptuar më mirë ndikimin e “Një Brez, Një Rrugë” brenda dhe jashtë Kinës, është e domosdoshme të identifikohet një parim organizues në lidhje me objektivat e përgjithshme të politikës së jashtme kineze. Edhe pse është një nismë kineze, pjesa tjetër e botës është po aq e interesuar për këtë operacion global, i cili ka origjinën në Kinë, por tashmë është adoptuar nga më shumë se 150 vende në mbarë botën. “Një Brez, Një Rrugë” nënkupton lidhje, sinergji dhe, natyrisht, mundësi.
Sinergjia, komunikimi, lidhjet dhe mundësitë
Ndërsa lidhshmëria është bërë një tipar përcaktues i ekonomisë moderne, bëhet gjithnjë e më e qartë se ajo kërkon nxitje, planifikim dhe zbatim të duhur. “Një Brez, Një Rrugë” mbështet, promovon dhe bën realitet këto objektiva të lidhjes ndërkombëtare.
Ku ka sinergji, ka efikasitet. Evidenca është e bollshme për përpjekjet e suksesshme të vendeve që kishin vizion të parashikonin potencialin dhe aftësi praktike për të krijuar bazën e bashkëpunimit që do të përfitonin të gjitha palët.
Mundësitë janë ato që shumica e kombeve kërkojnë nga bashkëpunimi ndërkombëtar: tregti e lirë, diversifikim i rrugëve tregtare, rritje e produktivitetit, përmirësim i zinxhirëve të furnizimit, integrim më i thellë rajonal, zgjerim i qasjes në tregje dhe shumë të tjera. Pikërisht këto mundësi e bëjnë “Një Brez, Një Rrugë” tërheqëse.
Duke thelluar bashkëpunimin e ndërsjellë dhe duke ndërtuar një ekonomi botërore të hapur përmes “Një Brez, Një Rrugë”, të gjithë anëtarët janë në një pozitë unike për të ndarë së bashku rezultatet e kësaj nisme kineze.
Më shumë se një dekadë pas shpalljes së saj, një retrospektivë është e nevojshme. Megjithatë, për të shpalosur plotësisht potencialin e “Një Brez, Një Rrugë”, do të nevojiten rreth 35–40 vjet. Prandaj, është ende herët për të vlerësuar avantazhet dhe mangësitë e saj. Megjithatë, në qarqet akademike dhe tek praktikuesit ekzistojnë parashikime për mënyrën dhe kohën kur kjo nismë do të shpaloset plotësisht.
Diversiteti i mendimeve mbi “Një Brez, Një Rrugë” korrespondon me diversitetin e perceptimeve mbi ngritjen e Kinës në politikën globale, një dëshmi e pasigurisë që lidhet me këtë rritje. Një gjë mbetet konstante: globalizimi i Kinës do të jetë padyshim zhvillimi më i rëndësishëm në marrëdhëniet ndërkombëtare në vitet që vijnë. Që nga hapja e Kinës ndaj botës në vitin 1978, bota e ka ndryshuar Kinën, dhe tani Kina po fillon ta ndryshojë botën.
“Një Brez, Një Rrugë” si model për angazhimin global të Kinës
Për herë të parë, bota dëgjoi për “Një Brez, Një Rrugë” në Astana, Kazakistan, gjatë vizitës së Kryetarit Xi Jinping, ku ai mbajti fjalimin “Promovimi i Miqësisë Ndërmjet Popujve dhe Krijimi i një të Ardhmeje më të Mirë”. Fillimisht, ajo u quajt “Beli Ekonomik i Rrugës së Re të Mëndafshit”, duke u zhvilluar në rajonet euroaziatike mbi pesë objektiva kryesore: forcimi i komunikimit politik, përmirësimi i lidhjeve rrugore, promovimi i lehtësimit të tregtisë, rritja e qarkullimit monetar dhe forcimi i shkëmbimeve ndërpopullore.
Nga dita e shpalljes, ideja u zhvillua në aspekte të ndryshme derisa përfshiu pothuajse çdo pjesë të politikës së jashtme dhe komerciale të Kinës. Kjo nismë mund të përfaqësojë një model të gjithanshëm për bashkëpunimin ekonomik ndërkombëtar dhe ndoshta është iniciativa më ambicioze e politikës ndërkombëtare kineze në histori. Disa e shohin këtë strategji të madhe kineze si përputhje me liberalizmin ekonomik, ku tregtia dhe investimi ndërkombëtar janë shtyllat kryesore. Përmes krijimit të ndërvarësisë tregtare, besimi politik do të lindë natyrshëm, duke zgjidhur dilemat e sigurisë midis kombeve pjesëmarrëse.
Projektet e “Një Brez, Një Rrugë” janë ambicioze për botën në përgjithësi, por për Kinën nuk ka diçka të re. Për shekuj me radhë, Kina ka qenë e pakonkurrueshme në efikasitet, kompetencë dhe aftësi për të ndërmarrë projekte të mëdha infrastrukturore. Gjatë dekadave të fundit, zgjerimi dhe modernizimi i rrjeteve të transportit, veçanërisht hekurudhave dhe autostradave, ka qenë i jashtëzakonshëm.
Narrativa që shoqëron “Një Brez, Një Rrugë”
Bota sot është krejt tjetër krahasuar me kohën kur u shpall nisma, dhe ajo duhet të evoluojë për t’iu përshtatur nevojave dhe realiteteve të kohës, në mënyrë që të shfrytëzojmë fuqitë dhe potencialin e saj të pakapshëm. Në Europën Juglindore, për shembull, titujt mediatikë shpesh e përshkruajnë nismën përmes koncepteve si: “diplomacia e borxhit”, “neokolonializëm” dhe “ofensivë kineze”. Edhe pse “Një Brez, Një Rrugë” nuk ka një prani të madhe në këtë zonë, ajo ka ngjallur skepticizëm dhe kundërshti.
Ky skepticizëm reflekton shqetësimin që ngritja e Kinës si fuqi globale shkakton në nivele të larta brenda fuqive të vjetra botërore. Perceptimi i kërcënimit shpesh tejkalon realitetin, për shkak të pasigurisë në rrugët tregtare ndërkombëtare.
Analizat akademike shpesh përdorin terma si “mund”, “hipotetikisht”, “në rast se” — që tregojnë mungesë përfundimesh empirike. Kjo është normale, pasi nisma është ende në fazat e hershme të implementimit. Shumica e zërave kritikë janë jashtë territorit kinez dhe shtrojnë pyetje si: “Çfarë synon Kina të arrijë me këtë nismë?” dhe “Cilat janë motivet gjeopolitike pas saj?”.
Gjithashtu, nuk mungon mentaliteti i Luftës së Ftohtë, ku çdo iniciativë si kjo interpretohet si përplasje vlerash dhe kërcënim ndërkombëtar. Megjithatë, shumë e shohin “Një Brez, Një Rrugë” si një strategji ndërtimi miqësie midis kombeve. Edhe nëse motivet gjeopolitike janë të pranishme, ato nuk kundërshtojnë përfitimet ekonomike. Bashkëpunimi politik i shëndetshëm mund të sjellë mirëkuptim, shkëmbime ndërpopullore, tregti të lirë dhe transaksione financiare ndërkufitare.
“Një Brez, Një Rrugë” konceptohet si e hapur, gjithëpërfshirëse dhe me potencial global. Ajo synon forcimin e një sistemi tregtar global të hapur, ku roli i tregut shoqërohet me dorën e qeverisë, duke nxitur zhvillimin dhe uljen e varfërisë — duke zgjeruar tregje, krijuar mundësi dhe nxitur rritjen ekonomike.
“Një Brez, Një Rrugë” dhe Shqipëria
Shqipëria është pjesë e “Një Brez, Një Rrugë” që nga viti 2017. Samiti i parë i Nismës në Pekin shënoi pjesëmarrjen formale të Shqipërisë, ku Ministri i Transportit dhe Infrastrukturës, Sokol Dervishaj, nënshkroi Memorandumin e Mirëkuptimit me ministrin kinez He Lifang. Memorandumi shtatëpikësh synonte forcimin e bashkëpunimit në transport, infrastrukturë dhe financë. Megjithatë, ende nuk ka projekte të dukshme të lidhura drejtpërdrejt me këtë nismë në Shqipëri.
Një qasje e mundshme përpara mund të jetë “reduktimi i shkallës dhe ngritja e cilësisë”. Pekini dhe Tirana kanë ndërmarrë hapa të dukshëm për mirëkuptim të ndërsjellë. Kjo qasje proaktive synon të forcojë marrëdhëniet dypalëshe duke mbështetur bashkëpunimin “fitues–fitues”. Mungon zbatimi i projekteve të mëdha infrastrukturore, jo për mungesë dëshire, por për shkak të nevojës për fonde dhe angazhim institucional. Për momentin, qasja graduale dhe e qëndrueshme mund të jetë më e efektshme.
Në fund, qasja kineze ndaj vendeve pjesëmarrëse duhet parë si pragmatike dhe proaktive. Kina është iniciatore e procesit dhe thekson bashkëpunimin reciprok përmes tregtisë dhe investimeve të hapura. “Një Brez, Një Rrugë” hedh themelet për thellimin e marrëdhënieve mbi njohje dhe respekt kulturor, duke kapërcyer harresën e dekadave dhe duke gjetur terren të përbashkët pa humbur dallimet.
AIGS
